“Niet zo goed” antwoord Janneke wanneer ik vraag hoe het met haar gaat. Vandaag is mijn eerste dag na 3 weken vakantie en ik ben benieuwd hoe het met iedereen gaat. Ik zie de tranen in Janneke’s ogen opwellen en wanneer ik vraag of ze wil vertellen wat er aan de hand is krijg ik als antwoord dat ze er nu niet over wil praten, maar ik denk wel te weten wat er aan de hand is want ik heb de rapportages van de afgelopen periode gelezen voor ik aan het werk ging. Omdat we nog druk “in zorg staan”, het is pas negen uur en er zijn nog een aantal mensen die uit bed geholpen willen worden, spreek ik met Janneke af dat ik later nog even met haar kom praten. Bedrukt laat ik haar achter, mijn hart breekt om haar zo te zien.
Niet veel later komt mijn collega naar me toe en vertelt me dat Janneke bij haar haar hart heeft gelucht. En wat ik al vermoedde blijkt te kloppen. Janneke zit niet fijn meer op de plek aan tafel waar zij zat sinds ze in de Oude Vesting is komen wonen. Omdat zij cognitief erg hard achteruit gaat doet zij de dingen anders dan iemand zonder dementie, of iemand bij wie de dementie nog niet zo hard heeft huisgehouden. Soms komt Janneke in haar pyjama naar de huiskamer, dan weer met twee verschillende schoenen. Wenkbrauwen tekent zij met mascara, wat er op z’n zachtst gezegd bijzonder uit ziet. Ze maakt de tafels schoon met een koffiekopje en wil koffie op een bord schenken om het op te kunnen drinken. Voor mensen bij wie het brein naar behoren werkt reden om extra voorzichtig te zijn met reacties. “Kom Janneke, we gaan je wenkbrauwen even een beetje bijwerken, het loopt een beetje uit” in plaats van “Wat heb jíj nou gedaan!” Voorzichtigheid is heel belangrijk om Janneke geen minderwaardigheidsgevoel te geven.
Maar de mensen die in de Oude Vesting wonen hebben allemaal een brein dat niét meer of niet meer helemaal werkt zoals bij jou en mij. De dementie bij onze bewoners kan er voor zorgen dat er op onwenselijke manier gereageerd wordt op situaties. Of op mensen. Ook op Janneke. En dat is wat er de afgelopen weken regelmatig gebeurde. Ik had al gelezen dat het tijdens mijn vakantie regelmatig mis ging en dat bewoners mee gingen met een bewoner die de pijlen op Janneke had gericht met als gevolg dat Janneke aan tafel 4 medebewoners tegenover zich had. Háár dementie zorgt er vervolgens weer voor dat zij zich niet kan verweren. Janneke komt namelijk in een rustige situatie al moeilijk uit haar woorden, wanneer zij zich niet op haar gemak voelt wordt dit alleen maar erger. Wat dan weer reden is voor medebewoners om nóg vervelender te gaan doen.
Laat ik er wel duidelijk bij zeggen dat deze mensen allemaal een vorm van dementie hebben, dat zij geen van allen bewust ervoor kiezen om Janneke te pesten. Dit ongeremde gedrag en decorumverlies komt voort uit de ziekte die zij hebben. Ze kunnen er niks aan doen. Of in ieder geval niet veel. Wij kunnen als zorgverleners bijsturen, uitleggen dat bepaald gedrag niet gewenst is. Wanneer dat niet genoeg is moeten wij onze creativiteit inzetten om een oplossing te bedenken. De oplossing lag in het veranderen van de tafelindelingen.
Met 12 mensen die tegelijk in de huiskamer zitten voor de maaltijden, 12 mensen met ieder hun vorm van dementie en elk hun eigen gedragingen is dat niet altijd even makkelijk. Want die persoon kan niet bij die persoon aan tafel want dat botst. Deze heren kunnen we niet uit elkaar halen want ze hebben steun aan elkaar. Die dame kan beter alleen zitten, want…. Het is altijd puzzelen als de tafelindeling veranderd moet worden, maar mijn collega’s en ik hadden uiteindelijk iets bedacht. We moesten even sjouwen met tafels en stoelen, even overleggen met twee dames die net een maand in de Oude Vesting wonen (gelukkig vonden ze het een goed idee) En zo hadden we tussen de middag de boel aangepast, hopelijk met als gevolg dat iedereen maar vooral Janneke weer lekker zat en zich prettig voelde.
Rond half een ging ik zelf even eten terwijl twee collega’s de dames en heren hielpen met de lunch. Toen ik even na een uur terug de huiskamer in liep maakte mijn hart een sprongetje. Met een glimlach op haar gezicht zat Janneke gezellig te kletsen met Pauline en Carola. Met losse woorden, want een samenhangend verhaal vertellen lukt vaak niet zo best. Pauline en Carola reageerden hier allebei heel vriendelijk op, maakten Janneke niet belachelijk. Dit lijkt vooralsnog een goede oplossing! De komende dagen houden we goed in de gaten hoe het met de drie dames aan die tafel gaat zodat we zeker weten dat dit voor alle drie de dames een goede oplossing is. Maar ik heb zo’n vermoeden dat deze tafelindeling voorlopig helemaal prima is.
