Ik weet gewoon niet waar ik moet beginnen. Naar aanleiding van een recept dat ik heb aangepast omdat er gevogeltefond in zit voelde ik de behoefte om uit te leggen waarom ik geen dierlijke producten meer wil eten. Het begon uit duurzame overwegingen. In januari 2021 kwam ik ergens een leuke uitdaging tegen, de Veggiechallenge. Een maand lang geen vlees eten, en het leek me wel leuk om eens te kijken hoe ver ik zou komen. Als ik eenmaal ergens aan begin bijt ik me er in vast en wil ik er zoveel mogelijk over weten en zo kwam ik er achter dat wat ik altijd heb geloofd, namelijk dat de vleesindustrie in Nederland helemaal zo slecht niet is, gewoon niet klopt. Ok, het is misschien iets minder erg dan in andere landen, maar minder slecht is nog steeds slecht. Er is niet een vorm van vleesindustrie die diervriendelijk is. Vandaag wil ik je vertellen over de pluimveeindustrie. 

Laat ik beginnen met een waarschuwing, wat je hieronder gaat lezen is echt niet fijn en ik wil dat je dat weet. 

Goed, de pluimveeindustrie dus. Wij mensen eten grote hoeveelheden kippenvlees en om aan die behoefte te voldoen moeten er genoeg kippen gefokt worden. In de afgelopen decennia zijn “normale” kippen opgefokt tot dieren die steeds grotere hoeveelheden vlees kunnen leveren. In 6 weken worden die kleine schattige pluizenbolletjes vetgemest tot kippen die klaar zijn om op jouw bord terecht te komen. Die kippen wegen inmiddels gemiddeld bijna 2,5 kilo, terwijl een “normale” kip rond een kilo weegt. Je kan je waarschijnlijk wel voorstellen hoeveel pijn dit overgewicht moet veroorzaken. Die dunne kippenpootjes zijn er niet op gebouwd om dit gewicht te moeten dragen, áls die pootjes het al kunnen dragen. De maximale leeftijd van een kip is afhankelijk van het ras, er zijn rassen die de 20 kunnen halen. Wat een schril contrast met de 6 weken voor vleeskippen en 3 jaar voor kippen die voor hun eieren gehouden worden…

Niet alle kippen worden geschikt bevonden om uit te groeien tot kippenbout of eier machine. Haantjes zijn sowieso niet geschikt voor de eierindustrie, maar ook in de vleesindustrie hebben deze kerels weinig kans. Een haan doet er te lang over om uit te groeien tot goedkoop stukje vlees, de kosten wegen niet op tegen de baten. Wanneer een kip of haan het stempel ongeschikt krijgt is het afgelopen. Nekjes worden gebroken, ze worden verdronken of vergast met CO2 en haantjes worden zelfs levend in een versnipperaar gegooid. Vergassen of versnipperen mag sinds 2020 niet meer in Frankrijk en Zwitserland. Versnipperen sinds een aantal jaren in Nederland ook niet meer maar vergassen wel. Ook in Duitsland was er een verbod op het levend versnipperen van haantjes, maar helaas is dit door een hoge rechter terug gedraaid. Zolang een kuiken niet langer dan 72 uur leeft en direct sterft mogen babykippen volgens Europese richtlijnen gewoon versnipperd worden. Tegenover ieder ei dat gegeten wordt staat een haan die wordt doodgemaakt. 

*UPDATE: Vanaf 2022 is het door de Duitse overheid verboden om haantjes te versnipperen

Er is een onderscheid tussen kippen die voor vlees en kippen die voor eieren gehouden worden. Beiden zijn doorgefokt voor deze twee doelen. Hierboven omschreef ik al het verschil in gewicht tussen een huis, tuin en keuken kip en een kip die gehouden wordt om als lekkernij te eindigen. Kippen die voor eieren gehouden worden zijn ook in de loop der jaren zo gefokt dat ze vele malen meer eieren leggen dan wanneer ze in natuurlijke omstandigheden zouden leven. Om te zorgen dat kippen zo veel mogelijk eieren leggen zijn deze dieren zo gefokt dat de eierproductie steeds hoger werd en leven ze onder kunstlicht. Op deze manier kunnen kippen wel tot 300 eieren per jaar leggen, deze eiermachines worden ook wel high-performance kippen genoemd. 300 eieren per jaar, dat is echt heel veel.  Kippen die niet gefokt zijn voor de eier industrie leggen er gemiddeld minder dan 40 per jaar. De gevolgen van deze enorme hoeveelheid eieren die deze kippen leggen zijn niet mals. Ontstekingen aan eileiders en andere ziektes zijn eerder regel dan uitzondering, en ook een vroegtijdige dood is niet ongebruikelijk (en een kip die voor de eieren gehouden wordt heeft al een veel te kort leven. 3 Jaar tegenover een jaar of 20 voor een kip die niet voor industriële doeleinden gehouden wordt) Je kan je waarschijnlijk wel voorstellen dat deze kippen continu volledig uitgeput zijn. 

De leefomstandigheden van de gemiddelde industrie kip zijn ronduit slecht te noemen. Legbatterijen, kleine hokjes waarbij een kip gemiddeld een ruimte ter grootte van een A4tje hebben, zijn in Europa (gelukkig!) verboden. Goed nieuws zou je zeggen, maar het alternatief is echt niet zo heel veel beter. De kooien waarin kippen gehouden worden, verrijkte kooien, zijn iets minder dan de helft groter. Anderhalf A4tje per kip dus. En op dat kleine stukje moet de kip haar kippige dingen doen. Lekker even rondrennen om de kippenpootjes te strekken, lekker rondscharrelen en een verenbad nemen om de veren te onderhouden. Je voelt het al aankomen, dat wil niet echt op zo’n klein oppervlak. En die kip is niet de enige die er rondloopt, de verrijkte kooi moet gedeeld worden met zo’n 60 tot 80 andere kippen die daar ook hun kippige dingen willen doen. Wat dus niet gaat met als gevolg dat er de nodige kippenruzies ontstaan waarbij de dames elkaar lelijk kunnen verwonden. Wat vervolgens weer tot andere ellende lijdt. 

Om te voorkomen dat kippen elkaar kunnen verwonden worden hun snaveltjes gekapt. Vreselijk voor de kip in kwestie, de snavel is namelijk een zeer gevoelig orgaan waarmee de kip voedsel selecteert en oppikt maar ook het verendek onderhoudt. Sinds 1996 is snavel kappen bij wet verboden, maar omdat de eiersector er “nog niet klaar voor is” krijgt de pluimveehouderij hier sinds die tijd iedere 5 jaar ontheffing voor. In Duitsland is sinds 2017 snavelkappen gelukkig verboden, hopelijk zullen er vele landen dit voorbeeld volgen.

Vrije uitloop kippen zouden een beter leven moeten hebben. De naam “vrije uitloop” doet vermoeden dat de kippen meer ruimte en vrijheid hebben om gewoon kip te zijn. In theorie hebben kippen ook meer ruimte en zelfs de gelegenheid om naar buiten te gaan. Alleen dat er in een stal een deur zit wil niet zeggen dat deze ook open staat. Er zijn stallen waarvan de deur gewoon dicht blijft. En sommige stallen zijn zo groot dat de (uitgeputte) kippen niet in staat zijn om vooraan in de stal te komen en dus het daglicht nooit zullen zien. 

Biologische kippen zijn uiteindelijk het minst slecht af, maar hebben nog steeds niet het onbezorgde kippenleven dat ze verdienen. Met maximaal 6 kippen op een vierkante meter en niet meer dan 3000 kippen in een groep hebben deze dames de meeste ruimte. Maar 3000 kippen in een kunstmatige groep terwijl in de vrije natuur de groepen niet groter zijn dan 20 kippen is natuurlijk niet goed. Met zoveel kippen bij elkaar zijn conflicten onvermijdelijk en het levert meer stress op dan goed voor ze is. Verwondingen zijn dan ook een normaal onderdeel van een kippenleven, ook op een biologische boerderij. Het enige voordeel dat de kippen die op deze manier gehouden worden hun snaveltjes mogen houden. Ze boffen toch maar..